Zakaz miał służyć monitorowaniu oraz okresowym przeglądom SAFC. W czasie gdy ogłaszano Wspólne Oświadczenie obszar, którego dotyczył zakaz był morzem otwartym i byłoby niezwykle trudno, a wręcz byłoby to niemożliwe by uzasadnić statkom obcej bandery naruszenie zakazu. Dlatego też 20 grudnia 1990 roku Gubernator Falklandów wydał proklamację ustanawiającą Zewnętrzną Strefę Ochrony Rybołówstwa (Outer Fishing Conservation Zone - OFCZ). Strefę utworzono na obszarze działania zakazu wprowadzonego Wspólnym Oświadczeniem z 26 grudnia 1990r. Na wschód od Falklandów-Malwinów gdzie OFCZ osiągnęła swój pełny zasięg 200 mil morskich, jej zewnętrzna granica (w odróżnieniu od granicy zewnętrznej FICZ - którą wymierzono od stałego punktu w środku wysp) była wyznaczana, ale w oparciu o linię podstawową, którą ustalono w 1989r. (w tym samym roku rozszerzono zasięg morza terytorialnego wokół Falklandów-Malwinów z 3 do 12 mil morskich). Z końcem 1993 roku zakaz przestał obowiązywać i od tego czasu zezwolono na ograniczone połowy.
22 sierpnia 1994r. prawie 4 lata po ustanowieniu OFCZ Gubernator Falklandów-Malwinów wydał kolejną proklamację rozszerzającą OFCZ o jej północny koniec obejmujący kolejne 500 mil2 oceanu. Obszar ten określany jako "The Gap" (z ang. szczelina, luka, szpara) znajduje się wewnątrz owej 200 milowej strefy wysp falklandzkich. Nie został jednak ustanowiony w 1990r. z uwagi na brak argentyńskich decyzji w sprawie linii podstawowej; dopiero później po nakreśleniu takiej linii stało się jasne, że "The Gap" leży poza 200 milową wyłączną strefą ekonomiczną Argentyny (która zastąpiła w 1991r. argentyńskie 200 milowe morze terytorialne). Znaczenie "The Gap" wynika z jego usytuowania na szlaku migracyjnym kałamarnic Illex. Stało się więc konieczne wciągnięcie tego obszaru pod odpowiednie regulacje. Proklamacja z 1994r. przyznawała ponadto Koronie równe prawa w OFCZ i FICZ pod warunkiem, że przy korzystaniu ze swojej jurysdykcji będzie ona respektować zasady prawa międzynarodowego odnośnie ochrony środowiska morskiego.
Rozszerzenie strefy OFCZ o "The Gap" wywołało silny werbalny protest ze strony Argentyny. Buenos Aires zapowiedziało, że nie zaakceptuje prób rozciągnięcia sporu nad suwerennością Falklandów-Malwinów na bezsporny obszar "The Gap". Kontynuowano, że Argentyna korzystała, korzysta i będzie korzystać, szczególnie jeśli chodzi o administrowanie i ochronę swych praw do rybołówstwa na tym obszarze. Kontynuowano oświadczenie, że brytyjskie działania odchodzą od Wspólnego Oświadczenia i wzajemnego zrozumienia osiągniętego po 1989r. Jednostronna decyzja w takiej sprawie kłóci się z dalszym prowadzeniem dialogu odnośnie ochrony zasobów żywych południowo-zachodniego Atlantyku.
Rozszerzenie OFCZ oraz argentyńska odpowiedź pogorszyły klimat wzajemnych stosunków, ale jak się potem okazało nie na długo, bo już rok później dwa rządy gotowe były do osiągnięcia porozumienia w sprawie wspólnej działalności nad wykorzystywaniu dna morskiego wokół Falklandów-Malwinów.
W maju 1999r. brytyjski rząd zainicjował (pod naciskiem radnych falklandzkich) rozmowy z rządem argentyńskim w sprawie bliższej kooperacji na płaszczyźnie ochrony zasobów żywych i nieożywionych wokół Falklandów-Malwinów. Wspólne oświadczenie oficjalnie podpisane w lipcu 1999r. przewiduje wznowienie połączenia lotniczego z Ameryki Południowej z międzylądowaniem w Argentynie . Szczegółowo dotyczy ono następujących kwestii:
-
Pogłębiania współpracy między Falklandami-Malwinami a Argentyną w zakresie połowów, ochrony zasobów żywych i zorganizowanego programu walki z kłusownictwem,
-
Dokonania przez rząd argentyński przeglądu nazw miejsc na Wyspach Falklandzkich, które wprowadzono dekretem generała Leopolda Galtieriego w 1982r.,
-
Zniesienia zakazu zamknięcia wysp dla obywateli Argentyny, który wprowadzono w 1982r.,
-
Wznowienia cotygodniowych lotów między Chile a Falklandami zawieszonych w marcu 1999r. przez rząd chilijski w związku z aresztowaniem generała Augusto Pinocheta w Wielkiej Brytanii; dwa razy w miesiącu lot będzie odbywał się z międzylądowaniem Rio Gallegos w Argentynie, postój będzie się odbywał w obydwu kierunkach,
-
Wzniesienia pomnika dla argentyńskich żołnierzy (którzy polegli w 1982r.) przy cmentarzu argentyńskim na Falklandach-Malwinach,
-
Współpracy brytyjsko-argentyńska w oczyszczaniu wysp falklandzkich z min lądowych.
The Agreement for the Implementation of the Provisions of the United Nations Convention on the Law of the Sea of 10 December 1982 relating to the Conservation and Management of Straddling Fish Stocks and Highly Migratory Fish Stocks, inter alia, wymaga od państw dokonujących połowów na morzy otwartym i państw przybrzeżnych przyjęcia środków podejmowanych w celu ochrony gatunków żyjących na granicy zewnętrznej wyłącznych stref ekonomicznych i morza otwartego, poprzez istniejące regionalne organizacje kompetentne w sprawach rybołówstwa lub porozumienia, a jeśli takie nie istnieją to zainicjowanie działań służących ich powstaniu. Na Południowo-Zachodnim Atlantyku nie istnieje żadna takiego typu organizacja. Jest dyskusyjną kwestia, czy taką organizacją może być SAFC z uwagi na funkcje przez nią pełnione i jej skład.
Porozumienia brytyjsko-argentyńskie dotyczące szelfu kontynentalnego wokół Falklandów-Malwinów.
Uważa się, że zasoby dna morskiego wokół Falklandów - Malwinów są bogate w znaczne ilości węglowodanów. W 1950r. Wielka Brytania ogłosiła swoje prawa do szelfu kontynentalnego wokół archipelagu. Jak na tamte czasy była to bardzo śmiała decyzja, gdyż Stany Zjednoczone ogłosiły swój szelf kontynentalny w 1946r., w tzw. proklamacji Trumana, a same prawa do szelfu wokół Wysp Brytyjskich Londyn ogłosił w 1964r. Granicę zewnętrzną szelfu wokół Falklandów-Malwinów określono ogólnie na izobatę 100 metrów. W związku ze zmianami w prawie międzynarodowym, a szczególnie wpływem III Konferencji Prawa Morza, zewnętrzna granica szelfu kontynentalnego Falklandów-Malwinów została następnie rozszerzona do 200 mil morskich zgodnie z literą części VI Konwencji o prawie morza (art. 76-85). Znalazło to zapis w deklaracji rządu brytyjskiego dotyczącej ochrony zasobów ryb i jurysdykcji morskiej wokół Falklandów - Malwinów.
Pierwsze działania służące wyznaczeniu szelfu kontynentalnego wokół Falklandów-Malwinów zostały przedsięwzięte 22 listopada 1991r. kiedy Gubernator falklandzki wydał proklamację, która przewidywała, że falklandzki szelf kontynentalny składać się będzie z obszaru wyznaczonego przez Wielką Brytanię w 1950r., tzn. FICZ, OFCZ i jakikolwiek inny obszar przewidziany w późniejszych proklamacjach.
Proklamacja spotkała się z natychmiastowym protestem ze strony Argentyny, która tego samego dnia ogłosiła, że ogranicza ona prawa Buenos Aires do dna morskiego w odległości 200-mil wokół Falklandów. Argentyńskie protesty nie były jednak na tyle silne, by przeszkodzić w spotkaniu brytyjskich i argentyńskich wyższych urzędników (Londyn - grudzień 1991r.), które było utrzymane w myśl formuły madryckiej odnośnie zawieszenie kwestii suwerenności nad Wyspami Falklandzkimi. Podczas spotkania dysputowano o prawnych implikacjach jakie za sobą pociągną wspólne decyzje rządów dwóch państw w sprawie szelfu falklandzkiego i możliwości współpracy jakie zarysowuje przygotowywany podczas spotkania dokument. Kilka następnych spotkań grup na wysokim szczeblu zaowocowało wypracowaniem w dniu 27 września 1995r. Wspólnej Deklaracji o Współpracy nad Działalnością Przybrzeżną na Południowo - Zachodnim Atlantyku (Joint Declaration on Cooperation over Offshore Activities in the South West Atlantic). Od 1991r. władze archipelagu przyjmowały kolejne akty prawne dotyczące zasobów naturalnych szelfu kontynentalnego wokół Falklandów-Malwinów: Offshore Minerals Ordinance - 1994r. (uchylający i zastępujący Continental Shelf Ordinance 1991) i Offshore Petroleum Licencing Regulations z 1995r. Te rozwiązania tworzą kompletny system prawny badań i eksploatacji bogactw naturalnych szelfu kontynentalnego wokół Falklandów - Malwinów. Tak jak Wspólne Oświadczenie w sprawie Ochrony Rybołówstwa z 1990r. tak i Wspólna Deklaracja zaczynają się od stwierdzenia, że porozumienia, które ona zawiera nie są i nie mogą być traktowane jako dyskusja nad suwerennością Falklandów-Malwinów. Kolejny zapis wspomina, iż żadne sformułowania Deklaracji nie mogą stanowić podstawy do ewentualnych rozmów na temat suwerenności. W dalszej części jest zapis mówiący, ze zarówno Argentyna jak i Wielka Brytania będą współpracować dla zachęcania do działalności przybrzeżnej podmioty komercyjne. Działania na tym polu ma nadzorować powołana do tego celu Wspólna Komisja (Joint Comission), która składa się z delegacji każdej ze strony (wśród Brytyjczyków zasiadają przedstawiciele rządu falklandzkiego). Spotyka komisji odbywają się co najmniej dwa razy w roku. Pierwsze spotkanie komisji odbyło się w marcu 1996r. Jej zadania określono jako:
-
Promocja badań i eksploatacji węglowodanów w obszarze na Południowo - Zachodnim Atlantyku,
-
Otrzymywanie informacji od dwóch zainteresowanych rządów i podmiotów komercyjnych, które dopuszczono do prowadzenia badań na szelfie kontynentalnym wokół Falklandów-Malwinów z poszanowaniem tajemnicy handlowej,
-
Proponowanie dwóm zainteresowanym rządom skoordynowanych prac badawczych podejmowanych przez podmioty handlowe,
-
Przedkładanie dwóm zainteresowanym rządom zaleceń w sprawie monitoringu oraz standardów bezpieczeństwa, zdrowia w związku z działalnością przybrzeżną podmiotów handlowych,
-
Zalecanie i proponowanie dwóm zainteresowanym rządom z poszanowaniem istotnych konwencji międzynarodowych i zaleceń kompetentnych organizacji międzynarodowych standardów w zakresie ochrony środowiska morskiego,
-
Przedkładanie rządowi Wielkiej Brytanii i Argentyny zaleceń w jakiejkolwiek sprawie, która będzie przedmiotem późniejszej współpracy.
Poprzez wspólne porozumienie z września 1995r. obie strony ustanowiły położony na południowy - zachód od Falklandów-Malwinów tzw. Obszar Szczególnej Współpracy (Special Cooperation Area - SCA) o powierzchni 17,854 km2. Jego administrowaniem zajmuje się wspólna komisja. Mechanizm ubiegania się o licencje na odwierty w celu poszukiwania ropy naftowej nie został jeszcze uzgodniony. Zgłoszenia powinny być kierowane w formie pisemnej do ministra spraw zagranicznych Argentyny i brytyjskiego ministerstwa spraw zagranicznych. Działa także podkomisja która zajmuje się nadzorem nad egzekwowaniem decyzji Wspólnej Komisji. Głównymi podmiotami, które są zainteresowane w prowadzenie badań i uzyskaniu ewentualnych profitów w związku z odkryciami bogatych złóż ropy naftowej są: Global Petroleum, Desire Petroleum, Argos Evergreen, Talisman Energy. Te same podmioty otrzymały licencje na odwierty na szelfie falkandzkim w odległości około 100 km na północ od Falklandów-Malwinów. W 1998r. przeprowadzono sześć odwiertów, które w dwóch przypadkach potwierdziły występowanie ropy naftowej i gazu ziemnego na tych obszarach.
Podsumowując należy podkreślić, że działania wspólne Argentyny i Wielkiej Brytanii dotyczące badań i eksploatacji szelfu kontynentalnego wokół Falklandów-Malwinów są w stadium początkowym. Zacieśnienie bliższej współpracy wymaga wypracowania wspólnego skoordynowanego programu licencjonowania badań na obszarze SCA. Z kolei działania brytyjsko-argentyńskie odnośnie wykorzystywania zasobów żywych wód wokół wysp falklandzkich są przykładem dobrej współpracy w racjonalnym wykorzystywaniu, ale i zachowaniu bogactw tego regionu świata. Może być ona wzorem dla innych tego typu działań na świecie.
Wg danych Bulletin No.54 "Law of the Sea" Wielka Brytania ratyfikowała Konwencję o Prawie Morza 25 lipca 1997r., a Argentyna 1 grudnia 1994r. Agreement for the implementation of the provisions of the Convention relating to the conservatory and management of stradding fish stocks and highly migratory fish stocks Wielka Brytania wraz z terytoriami zależnymi podpisała i ratyfikowała 10 grudnia 2001r. Na stan z dnia 30 października 2003r. Argentyna jeszcze nie ratyfikowała tego porozumienia. Porozumienie to nabrało mocy prawnej 10 grudnia 2001r.
Argentyna posiada:
-
12-milowe morze terytorialne,
-
24-milową strefę przyległą,
-
200-milową wyłączną strefę ekonomiczną,
-
nie posiada wyłącznej strefy rybołówstwa.
Wielka Brytania posiada:
-
12-milowe morze terytorialne w Zjednoczonym Królestwie, na Jersey, Bermudach, Kajmanach, Wyspie Man, Św. Heleny, południowej Georgii, Sandwich Południowy, Turks i Caicos,
-
3 milowe morze terytorialne na Anguilla, Guernsey, Brytyjskim terytorium Oceanu Indyjskiego, Brytyjskie Wyspach Dziewiczych, Giblartarze, Montserrat i Pitcairn,
-
24-milową strefy przyległą,
-
200-milową wyłączną strefę ekonomiczną w Zjednoczonym Królestwie, na Bermudach, Pitcairn. Południowej Georgii, Sandwich Południowy,
-
200-milową wyłączną strefę rybołówstwa w Zjednoczonym Królestwie, na Anquilla, Brytyjskim Terytorium Oceanu Indyjskiego, Brytyjskich Wyspach Dziewiczych, Kajmanach, Falklandach, Monserrat, św. Heleny i terytoriach zależnych, Turks i Caicos,
-
12-milową wyłączną strefę rybołówstwa posiada Guernsey.
Aby przeczytać pierwszą część tekstu, prosimy kliknąć tutaj.
Jutro w e-Polityce.pl:
Jeśli zainteresowała Państwa tematyka Falklandów, zachęcamy do lektury nowego cyklu tekstów Błażeja Wyki, poświęconego argentyńskiego-brytyjskiej wojnie o ten archipelag. Już od jutra w dziale Kronika XX wieku!
