Przedstawiamy Państwu stanowiska trzech głównych kandydatów, George'a W. Busha (Republikanie), Johna Kerry'ego (Demokraci) i Ralpha Nadera (niezależny) w sprawie najważniejszych i budzących wśród wyborców najwięcej kontrowersji kwestii. Nasze zestawienie oparte jest na "wyciągu" z wypowiedzi i materiałów promocyjnych kandydatów, opracowanym przez dziennikarzy sieci CNN.
Uwaga: istnieje możliwość, że programy zaprezentowane na konwencji będą się nieco różnić od tego, co opisujemy poniżej. Nasze zestawienie oparte jest na tym, co kandydaci mówili w dotychczasowej kampanii, a nawet w czasie wcześniejszej działalności politycznej. Nie wykluczone, że na potrzeby tych wyborów nagle "zmienią" swoje nastawienie do niektórych spraw.
PRAWA OBYWATELSKIE
MAŁŻEŃSTWA HOMOSEKSUALNE
George Bush (GB): Popiera wprowadzenie do Konstytucji USA poprawki wykluczającej takie małżeństwa.
John Kerry (JK): Sprzeciwia się zawieraniu przez homoseksualistów małżeństw na równi z heteroseksualistami, ale popiera przyznanie im prawa do zawierania sformalizowanych związków o szerokim zakresie praw.
Ralph Nader (RN): Popiera legalizację takich małżeństw i pełne zrównanie ich praw z heteroseksualnymi.
SŁUŻBA HOMOSEKSUALISTÓW W ARMII
GB: Popiera obecną politykę, sprowadzającą się do tego, że poborowi nie są w ogóle pytani o swoją orientację, ale oczekuje się od nich, że nie będą się z nią afiszować.
JK: Uważa, że homoseksualiści służący w armii powinni móc w niej pozostać nawet wtedy, jeśli otwarcie przyznają się do swoich preferencji.
RN: Stanowisko takie jak Kerry.
ADOPCJA DZIECI PRZEZ HOMOSEKSUALISTÓW
GB: Jest przeciwny.
JK: Nie ma nic przeciwko.
RN: Nie wypowiadał się dotąd na temat adopcji, ale podkreśla, że homoseksualiści powinni mieć dokładnie takie same prawa jak heteroseksualiści.
PRAWNA OCHRONA HOMOSEKSUALISTÓW PRZED DYSKRYMINACJĄ
GB: Sprzeciwia się tworzeniu nowych aktów prawa federalnego w tej sprawie.
JK: Uważa, że obecne prawo jest niewystarczające i nie spełnia swojej roli. Chce kolejnych aktów w tej sprawie.
RN: Stanowisko podobne jak Kerry.
OBRONNOŚC
SYSTEM OBRONY ANTYRAKIETOWEJ (NMD)
Małe wyjaśnienie: chodzi o głośny na początku urzędowania Busha juniora program "tarczy antyrakietowej". W ramach tego systemu USA rozmieściłyby na całym świecie wyrzutnie rakiet przechwytujących, mogące zablokować atak rakietowy na USA lub ich sojuszników ze strony tzw. państw zbójeckich, np. Iranu lub Korei Północnej.
GB: Planuje wdrożenie systemu, na razie w okrojonej formie, jeszcze przed końcem swojej pierwszej kadencji.
JK: Jest przeciwny systemowi, popiera raczej multilateralne metody ochrony przed atakiem, takie jak rozwijanie międzynarodowej polityki na rzecz kontroli zbrojeń i nierozprzestrzeniania broni masowego rażenia.
RN: Krytykuje system, głównie ze względu na horrendalne koszty jego wprowadzenia.
ZWIĘKSZENIE LICZEBNOŚCI ARMII
GB: Nie zajął stanowiska w tej sprawie, ale jako prezydent nie zrobił nic w kierunku powiększenia sił zbrojnych.
JK: Jest za zwiększeniem liczebności armii i przeprowadzeniem w niej pewnych zmian sktruturalnych (powołanie jednostek tzw. Community Defense)
RN: Uważa, że problem leży gdzie indziej - za dużo amerykańskich żołnierzy służy poza granicami kraju.
PRZYSZŁOŚĆ FINANSOWANIA ARMII
GB: Jest za zwiększeniem wydatków na utrzymanie armii o 4,2%, co w liczbach bezwzględnych oznacza dodatkowe 380 miliardów dolarów.
JK: Chce przeznanaczyć więcej na modernizację sprzętu, a także zwiększenie płac i przywilejów socjalnych dla wojskowych.
RN: Uważa, że armia i związany z nią przemysł marnują publiczne pieniądze.
ENERGETYKA I OCHRONA ŚRODOWISKA
WYDOBYCIE ROPY ZA KOŁEM POLARNYM
Tu kolejne wyjaśnienie, ponieważ sprawa ta jest szeroko dyskutowana w USA, natomiast w Europie mówi się o niej niewiele. Chodzi o to, czy rozpocząć eksploatację odkrytych niedawno znacznych złóż ropy na Alasce. Problem w tym, że znajdują się one na obszarze ścisłego rezerwatu przyrody. Miejscowa ludność, wspierana przez władze stanowe, zdecydowanie sprzeciwia się naruszaniu strefy chronionej.
GB: Nie widzi przeszkód, aby prowadzić wydobycie na terenie rezerwatu.
JK: Sprzeciwia się naruszaniu rezerwatu.
RN: Stanowisko identyczne jak Kerry.
ALTERNATYWNE ŹRÓDŁA ENERGII
GB: Zapronował przeznaczenie 1,7 mld dolarów na prace nad energią opartą na wodorze.
JK: Podkreśla znaczenie źródeł odnawialnych, promuje biopaliwa na bazie etanolu
RN: Jest zwolennikiem inwestycji w najbardziej znane źródła odnawialne: elektrownie słoneczme, wiatrowe itp.
POLITYKA ENERGETYCZNA
GB: Popiera działania na rzecz ograniczenia emisji zanieczyszczeń, ale w oparciu o mechanizmy rynkowe.
JK: Dla niego priorytet to ograniczenie uzależnienia od kopalnych źródeł energii.
RN: Chce likwidacji wszelkich subsydiów dla branży energetycznej.
BEZPIECZEŃSTWO WEWNĘTRZNE
"WRODZY BOJOWNICY"
Tym terminem (enemy combatants) określa się osoby, które zostały zatrzymane przez siły USA lub ich sojuszników w ramach wojny z terroryzmem. Zakres ich praw jest mniejszy niż w przypadku jeńców wojennych czy tym bardziej osób zatrzymanych w USA pod innymi, stricte kryminalnymi, zarzutami. Mogą być bezterminowo przetrzymywani, a ich osądzeniem mogą się zajmować specjalne trybunały wojskowe. Główne pytanie w tej sprawie, na jakie odpowiadają kandydaci w tej kampanii, brzmi "Czy status wrogiego bojownika może być nadawany także obywatelom USA?"
GB: Popiera nadawanie takiego statusu także Amerykanom współpracującym z terrorystami.
JK: Jest przeciwny takiemu, ograniczającemu prawa obywatelskie, działaniu.
RN: Opowiada się za likwidacją "miejsc odosobnienia" dla bojowników, na czele z więzieniem w bazie Guantanamo, a także za odebraniem sądom wojskowym jakiejkolwiek jurysdykcji nad cywilami, choćby mieli status bojowników.
PATRIOT ACT
"Ustawa patriotyczna" to najbardziej sporny spośród wewnętrznych elementów wojny z terroryzmem.. Uchwalona w miesiąc po zamachach z 11 września, znacznie zwiększa uprawnienia służb bezpieczeństwa i wprowadza możliwość poważnego ograniczania praw obywatelskich. Ustawa ta budzi wielkie kontrowersje, obrońcy praw człowieka często nazywają ją dużym krokiem w stronę państwa jak z Orwella. Z pełnym tekstem ustawy można zapoznać się pod adresem http://www.epic.org/privacy/terrorism/hr3162.html
GB: Popiera w pełni ustawę
JK: Powołując się na tymczasowy charakter ustawy, jest przeciw jej całkowitemu uchylaniu, ale także przeciw przedłużaniu przez Kongres czasu jej obowiązywania.
RN: Jest za całkowitym uchyleniem aktu oraz przywróceniem, a nawet poszerzeniem, katalogu praw obywatelskich sprzed 11 września 2001.
IMIGRACJA
GB: Proponuje zwiększenie środków budżetowych na kontrolę imigracji.
JK: Jest za uszczelnieniem granic, przy jednoczesnym zwiększeniu legalnej imigracji, np. poprzez łączenie rodzin.
RN: Nie zgadza się na złagodzenie kontroli granicznych, ale chciałby zaoferować większej liczbie cudzoziemców możliwość legalnej pracy w USA z pełnią przywilejów pracowniczych.
REFORMA AGENCJI WYWIADOWCZYCH
GB: Uważa, że wiodącą rolę w przetwarzaniu informacji o zagrożeniach powinien odgrywać stworzony przez niego Departament Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
JK: Jest za ulepszeniem systemu wczesnego ostrzegania oraz za gruntowną reformą wywiadu wewnętrznego.
RN: Do tej pory nie zajął publicznie stanowiska w tej sprawie.
POLITYKA ZAGRANICZNA
WOJNA W IRAKU
GB: Zatwierdził plany inwazji na Irak.
JK: Poparł wojnę, ale potem stwierdził, że prezydent wprowadził własny naród w błąd.
RN: Uważa, że decyzja o rozpoczęciu wojny była oparta na nieprawdzie i sfabrykowanych dowodach.
ODBUDOWA IRAKU
GB: Początkowo sprzeciwiał się udziałowi ONZ,1 obecnie patrzy na to coraz bardziej przychylnie.
JK: Jest za większym umiędzynarodowieniem zarówno odbudowy Iraku, jak i działań na rzecz zapewnienia tam bezpieczeństwa.
RN: Uważa, że wojska amerykańskie powinny być zastąpione przez siły ONZ, wzywa do przeprowadzenia w Iraku jak najszybszych wyborów.
ATAKI WYPRZEDZAJĄCE (WOJNA PREWENCYJNA)
GB: W czerwcu 2002 ogłosił nową doktrynę, dopuszczającą wojnę prewencyjną.
JK: Sprzeciwia się stosowaniu tej metody, uważa, że problemy należy rozwiązywać raczej na drodze dyplomatycznej, w porozumieniu z innymi państwami.
RN: Dopuszcza jej stosowanie, ale w bardzo ograniczonym zakresie. Podkreśla jej niezgodność z prawem międzynarodowym.
AFGANISTAN
GB: Proponuje przeznaczyć ponad miliard dolarów na odbudowę tego kraju.
JK: Uważa, że należy zintensyfikować zarówno walkę z ogniskami Al-Kaidy w tym regionie, jak i inne działania zwiększające bezpieczeństwo kraju.
RN: Zdaje sobie sprawę, że działania wojsk amerykańskich powodują niepokoje i odbijają się niekorzystnie na ludności. Martwi go brak jasnego planu wycofywania się z Afganistanu.
KONFLIKT IZRAELSKO-PALESTYŃSKI
GB: Był jednym z autorów i promotorów słynnej "mapy drogowej".
JK: Mówi o konieczności poprawy politycznych, gospodarczych i społecznych warunków w regionie.
RN: Skłania się w kierunku poparcia dążeń Palestyńczyków, wzywa do podjęcia szczerych , ale nie emocjonalnych, rozmów.
SPRAWY SPOŁECZNE
ABORCJA
GB: Dopuszcza ją jedynie w przypadku zapłodnienia w wyniku gwałtu lub zagrożenia dla życia matki.
JK: Popiera wszelkie metody planowania rodziny, w tym aborcję "na życzenie".
RN: Opowiada się za pełnym prawem do aborcji.
KARA ŚMIERCI
GB: Popiera, jako gubernator Teksasu zatwierdził rekordową liczbę egzekucji
JK: Sprzeciwia się stosowaniu tej kary
RN: Jest przeciw, wskazując na możliwość skazania osoby niewinnej oraz dysproporcje rasowe w statystykach egzekucji.
NARKOTYKI
GB: Zamierza ograniczyć nielegalne stosowanie narkotyków o 10% w ciągu dwóch lat
JK: Chce bardziej zdecydowanej polityki antynarkotykowej: ścigania przemytników i prób prania pieniędzy pochodzących z handlu narkotyku
RN: Opowiada się za zakończeniem wojny z narkotykami, legalizacją niektórych z nich i uznaniem uzależnień od nich za problem z zakresu polityki zdrowotnej, a nie antykryminalnej.
DOSTĘP DO BRONI
GB: Prawo powinno chronić producentów broni przed pozwami ze strony ofiar niewłaściwego wykorzystania ich wyrobów.
JK: Jest za utrzymaniem swobody posiadania broni, ale żąda zaostrzenia zasad jej przechowywania, np. wprowadzenia obowiązku trzymania broni pod kluczem, bez dostępu dla dzieci.
RN: Oprócz tego, co proponuje Kerry, chce wprowadzenia pozwoleń na broń oraz dopuszczenia wydawania w niektórych przypadkach całkowitego zakazu jej posiadania.
EDUKACJA
GB: Podpisał ustawę o powszechnym dostępie do edukacji, ale budżet federalny nie zdołał jak dotąd pokryć wszystkich kosztów jej wprowadzenia.
JK: Popiera wspomnianą ustawę, jest także za budowaniem nowych szkół, rozwojem szkolnictwa specjalnego i wprowadzeniem voucherów edukacyjnych.
RN: Także popiera vouchery, ponadto jest niechętny jednolitemu systemowi testowania wiedzy uczniów.
SĄD NAJWYŻSZY
Prezydent USA ma wyłączne prawo mianowania sędziów SN na dożywotnie kadencje. Łącznie miejsc jest dziewięć, przy czym obsadzane są oczywiście w ramach ich zwalniania się. W tym punkcie chodzi więc o to, kogo kandydat widziałby na tym stanowisku. Oczywiście może się zdarzyć, że prezydentowi nie będzie dane mianować ani jednego sędziego - np. ostatniej nominacji dokonał prezydent Clinton jeszcze w czasie swojej pierwszej kadencji.
GB: Wymieniał obecnych sędziów Clarence'a Thomasa (mianowanego przez jego ojca) oraz Antonina Scalię (mianowanego przez prezydenta Reagana) jako wzory do naśladowania dla potencjalnych kandydatów.
JK: Uważa, że nowi sędziowie powinny być głęboko zaangażowani w obronę praw obywatelskich, w tym prawa do aborcji.
RN: Nie zajął dotychczas stanowiska w tej sprawie.
FINANSE PUBLICZNE
REFORMA UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO
GB: Uważa, że część aktywów Social Security (SS - odpowiednik naszego ZUS) powinna być inwestowana na rynku kapitałowym.
JK: Sprzeciwia się jakimkolwiek działaniom w kierunku prywatyzacji SS.
RN: Uważa, że obecny system dobrze zabezpiecza interesy emerytów, także przyszłych, i nie ma tu potrzeby natychmiastowych zmian.
KŁOPOTY BUDŻETOWE WŁADZ STANOWYCH
GB: Jest zwolennikiem przekazania stanom dotacji celowych, w związku ze zwiększeniem ponoszonych przez nie wydatków na bezpieczeństwo.
JK: Uważa, że pomoc dla mających kłopoty finansowe stanów to absolutny priorytet polityki budżetowej.
RN: Wskazuje na błędną politykę budżetową na szczeblu federalnym jako źródło problemów stanów.
OBNIŻKI PODATKÓW
GB: Do tej pory podpisał dwie ustawy obniżające podatki i wszystko wskazuje na to, że nie planuje kolejnych cięć.
JK: Chciałby wycofać się z wprowadzonych przez Busha obniżek podatków dla najbogatszych, zamiast tego wsparłby ulgami rodziny wielodzietne.
RN: Chciałby podnieść podatki od przedsiębiorstw oraz zysków z obrotu papierami wartościowymi. Chce także utrzymania podatku od nieruchomości.
DEFICYT BUDŻETOWY
GB: Chce go ograniczać poprzez stosowanie zasady, że wydatki nie mogą rosnąć szybciej niż o 4% rocznie.
JK: Chce dokonać przeglądu wydatków oraz sprawdzić, czy w prawie podatkowym nie ma luk, pozwalających przedsiębiorstwom na unikanie opodatkowania.
RN: Ostro krytykuje deficyt, do którego doprowadziła administracja Busha. Autorytetem w tej dziedzinie jest dla niego inny znany polityk spoza głównych partii, Ross Perot.
WALKA Z BEZROBOCIEM
GB: Twierdzi, że wprowadzone przez niego w latach 2001 i 2003 obniżki podatków pomogły gospodarce szybciej się rozwijać.
JK: Chce wspierać małe przedsiębiorstwa, finansować szkolenia bezrobotnych, a także kierować ich do robót publicznych.
RN: Chciałby renegocjować układy handlowe na czele z NAFTA, ograniczyć biurokrację i, podobnie jak Kerry, finansować roboty publiczne.
Tak właśnie kształtowały się dotychczas najważniejsze elementy programów wyborczych głównych kandydatów. Można się jedynie zastanawiać, czy konkurenci pozostaną wierni powyższym poglądom do końca kampanii, czy też za radą strategów i socjologów, których dziesiątki pracują w każdym ze sztabów, postanowią zmodyfikować nieco głoszone przekonania, by lepiej dopasować się do oczekiwań szczególnie dla nich cennych grup wyborców.
Oczywiście najbardziej fundamentalne pytania brzmią: kto przekona do siebie większą liczbę wyborców? Czy zwycięstwo w sensie liczby oddanych głosów obywateli (popular vote) przełoży się na głosy elektorskie? Czy może znowu, jak cztery lata temu, czeka nas mordercza walka do samego końca, a nawet dłużej?
Odpowiedzi poznamy 2 listopada.
-------------------
Rok 2004 to rok największego medialnego i politycznego show na świecie: kampanii prezydenckiej w USA. e-Polityka przez cały rok opowiada Państwu o różnych etapach i aspektach tego niezwykłego wyścigu. Dotychczas ukazały się następujące teksty:
"Polityczna mapa Ameryki", czyli profile polityczne 50 stanów federacji:
- część pierwsza
- część druga
- część trzecia
- część czwarta
- część piąta,
- "Czy pół dziurki też się liczy" - przypomnienie sądowej walki sprzed 4 lat
- "Nader wątpliwy kandydat" - profil najważniejszego kandydata spoza wielkich partii
- "Aborcja znów gorącym tematem" - także w USA
- "Prawybory" - pierwszy etap wyścigu z perspektywy Chicago
- "Kronika prawyborcza: Demokraci 2004" - jak Kerry wygrał poparcie swej partii
- "John szuka partnera" - kto miał szanse być wiceprezydentem u Kerry'ego
Kolejne teksty wkrótce!