W 1990 r. opracowany został projekt doktryny będący odbiciem napięć między Związkiem Radzieckim a Europą Wschodnią. Projekt ten niewiele się różnił od poprzedniej doktryny ZSRR. Pisany był też w podobnym stylu, co i poprzednie, zresztą częściowo przez tych samych ludzi - opornych na zmiany i niepodatnych na nowy styl myślenia w polityce. Nic więc dziwnego, że nie został zatwierdzony.
W 1992 r. Federacja Rosyjska opracowała pierwszy projekt narodowej strategii wojskowej. Też nie został zatwierdzony, ale odzwierciedlał chęć Rosji do sprecyzowania własnej koncepcji bezpieczeństwa i strategii. Projekt nie ukazywał w pełni nowej rzeczywistości. Pokazywał on, że elity wojskowe nadal widzą świat przez pryzmat różnic ideologicznych, wrogiego stosunku do Stanów Zjednoczonych jako źródła przyszłego konfliktu. Projekt doktryny nie wskazywał na żadne szczególne zagrożenie. Ciągle jednak odwoływano się w nim do wojny przyszłości jako wojny z Zachodem.
Projekt doktryny rozważa nowe możliwości przyczyn wojny. Jednym z możliwych źródeł konfliktu może być niewłaściwe traktowanie Rosjan w najbliższym sąsiedztwie. Jako powód wojny wymienia się tam również bliżej nie sprecyzowane napięcia ekonomiczne i polityczne. W projekcie znalazło się stwierdzenie, że Rosja dopuszcza możliwość rozpoczęcia zaczepnych działań zbrojnych. W sprawie zapobiegania wojnie projekt domaga się od Zachodu rozwiązania NATO, co byłoby rekompensatą za to, że Rosja z powodów ekonomiczno - technologicznych nie jest zdolna kontynuować wyścigu zbrojeń.
W projekcie z 1992 roku, jak również w poprzednim z 1990 r. zgodzono się, że zmniejszyło się zagrożenie wojną nuklearną, jak również konwencjonalną. Dostrzeżono natomiast większe prawdopodobieństwo wybuchu konfliktów lokalnych.
Projekt z 1990 r. nie wykluczał uczestnictwa Związku Radzieckiego w operacjach NZ. Projekt z 1992 r. miał nawet bardziej pozytywny stosunek do operacji NZ oraz działań w ramach traktatów międzynarodowych. Brak w nim było jednak szczegółów na temat przygotowania sił zbrojnych do podobnych akcji. Co więcej, doktryna ta nie zawierała informacji na temat konfliktu o małej intensywności, lecz raczej skupiała się na działaniach wojennych na dużą skalę.
W sprawie tworzenia sił zbrojnych projekt apelował o utrzymanie zasady powszechnej rekrutacji, o podtrzymaniu wysokiego poziomu profesjonalizmu kadry oficerskiej. Podkreślał potrzebę rozwijania technologii i domagał się utrzymania mobilizacji gospodarki i społeczeństwa na dużą skalę.
Projekt z 1992 r. proponował wprowadzić rządową kontrolę nad wojskiem. Postanowienie to nie było przedtem potrzebne, ponieważ wojsko podporządkowane było partii. Jednakże decyzje w sprawie dowodzenia i kontroli sugerowały, że Sztab Generalny chciał utrzymać monopol na sprawy obrony.
Następnym etapem w rozwoju rosyjskiej doktryny wojskowej było opublikowanie w listopadzie 1993 r. pierwszego formalnego dokumentu Rosji w sprawie doktryny. Dokument ten został podpisany prze Borysa Jelcyna w miesiąc po oblężeniu Białego Domu w Moskwie. Był sporządzony pośpiesznie, jednak był pierwszym zatwierdzonym projektem doktryny wojennej po rozpadzie ZSRR.
Doktryna była dokumentem okresu przejściowego - okresu demokratyzacji, kryzysu ekonomicznego, reformy sił zbrojnych i dynamicznej transformacji systemu stosunków międzynarodowych. Towarzyszyła mu chęć wsparcia reformowanym siłom zbrojnym, przechodzącym w tym okresie gwałtowne przemiany. Jednocześnie Rosja pokazywała w nim swe żywotne interesy w najbliższym sąsiedztwie.
Do czołowych zagadnień polityki zagranicznej zaliczono kwestię obywateli rosyjskich za granicą. Doktryna z 1993 roku usprawiedliwiała interwencję oddziałów rosyjskich w wypadku represji rosyjskich mniejszości. Odnosiło się to przede wszystkim do państw bałtyckich i Mołdawii, gdzie znajdowały się duża diaspora rosyjska.
Doktryna nie wskazywała na konkretnego wroga, poprzestając na ogólnikowym stwierdzeniu, iż podstawowym zagrożeniem dla pokoju i równowagi są konflikty lokalne. Prawdopodobieństwo wojny światowej uznawała za minimalne, ale możliwe.
Do zagrożeń zewnętrznych dokument zaliczał wszelkie potencjalne zagrożenia militarne w rodzaju grupowania oddziałów wojskowych na granicy, naruszających ogólną równowagę sił. Za bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa Federacji twórcy doktryny uznawali stacjonowanie obcych wojsk w bezpośrednie sąsiedztwo państwa, za wyjątkiem sił pokojowych działających pod auspicjami Rady Bezpieczeństwa ONZ i za zgodą Rosji. Takie ujęcie praktycznie wykluczało możliwość stacjonowania sił NATO w państwach strefy bezpieczeństwa wokół Federacji Rosyjskiej.
Doktryna z 1993 roku uwzględniała też sprawę broni nuklearnej. Dokonała zmiany w stosunku do polityki radzieckiej, zgodnie z którą Rosja zobowiązywała się nie używać broni nuklearnej jako pierwsza. Opowiedziano się za dalszą redukcją broni nuklearnej. Dokument zawierał też postanowienie o użyciu broni nuklearnej w odpowiedzi na atak konwencjonalny przeciwko systemom strategicznym Rosji.
Wzrosła rola sił zbrojnych w stosunku do spraw wewnętrznych. Została rozszerzona definicja zagrożenia wewnętrznego (Podpada pod to przestępczość zorganizowana, kontrabanda i przemyt narkotyków, separatyści i organizacje mające na celu destabilizację sytuacji w Federacji Rosyjskiej lub naruszenia jej jedności terytorialnej). Oddziały wojskowe mogły być użyte do wzmocnienia straży granicznej, tak jak np. w przypadku Tadżykistanu.
Nie wprowadzono zasadniczych zmian w sprawie naboru do wojska. Z uwagi na ogromne koszta systemu służby kontraktowej - pobór został utrzymany.
Kolejnym dokumentem była "Koncepcja bezpieczeństwa narodowego Federacji Rosyjskiej przyjęta 5 października 1999 roku przez Radę Bezpieczeństwa Rosji. Był to dokument określający podstawowe założenia polityki państwa w dziedzinie bezpieczeństwa. W dokumencie uznaje się istnienie świata wielobiegunowego, w którym o mocarstwowości decyduje nie tylko wielkość potencjału militarnego, ale także potęga ekonomiczna, technologiczna i finansowa państwa. Kładzie się nacisk na rozwój ekonomiczny państwa, włączenie się do gospodarki światowej i przeciwstawienie się próbie izolacji kraju, lub sprowadzenia go do poziomu państwa - średniaka. Dokument wyszczególniał interesy narodowe Federacji, zarówno wewnątrz kraju, jak i za granicą. Uwzględnił też zagrożenia dla tych interesów, szczególny nacisk kładąc na groźbę konfliktów lokalnych i działalności terrorystycznej. Za priorytetowy interes narodowy dokument uważał integralność terytorialną kraju i kwestie jej zapewnienie. Dużo miejsca poświęcone jest sytuacji osób narodowości rosyjskiej za granicą i działaniom na rzecz opieki nad nimi.
Doktryna wojenna, zatwierdzona przez Prezydenta Federacji Rosyjskiej 21 kwietnia 2000r., rozwijała podstawowe założenia doktryny Federacji Rosyjskiej z 1993 roku i konkretyzowała wojskową sferę postanowień "Koncepcji bezpieczeństwa narodowego Federacji Rosyjskiej" z 5 października 1999 roku. W założeniu opierała się na:
· ocenie sytuacji polityczno - militarnej w świecie i prognozach jej ewolucji;
· analizie przebiegu i charakteru współczesnych wojen i konfliktów zbrojnych;
· doświadczeniach narodowego i zagranicznego przemysłu zbrojeniowego i sztuki wojennej.
Doktryna ma charakter obronny - za podstawowy cel uważała obronę interesów narodowych gwarantujących bezpieczeństwo militarne Rosji i jej sojuszników.
Za podstawę prawną doktryny służyły: Konstytucja Federacji Rosyjskiej, prawodawstwo federalne i pozostałe normatywno-prawne ustawy Rosyjskiej Federacji, a także umowy międzynarodowe Rosji w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego i militarnego.
Postanowienia doktryny mogą być uzupełniane w związku z możliwością zmiany sytuacji politycznej, charakteru zagrożeń militarnych, warunków budownictwa wojennego, rozwoju wojskowej organizacji państwa, a także konkretyzowane w corocznych wystąpieniach prezydenta Federacji Rosyjskiej.
Rada Bezpieczeństwa planowała realizować doktrynę poprzez centralizację państwowego i wojskowego kierownictwa, użycie kompleksu politycznych, ekonomicznych, socjalnych, prawnych i innych środków ukierunkowanych na zapewnienie bezpieczeństwa militarnego Federacji Rosyjskiej i jej sojuszników.
Doktryna zaznacza, iż niebezpieczeństwo agresji militarnej, przy użyciu broni konwencjonalnej jest minimalne. Stało się tak dzięki pozytywnym zmianom w otoczeniu międzynarodowym, utrzymywaniu przez Federację licznej armii i arsenału atomowego. Pomimo to pozostały, a często wręcz się nasiliły, zewnętrzne i wewnętrzne zagrożenia dla bezpieczeństwa państwowego:
· zewnętrzne pretensje terytorialne;
· próby ingerencji w sprawy wewnętrzne Federacji;
· ignorowanie interesów Rosji w rozwiązywaniu problemów bezpieczeństwa międzynarodowego i sprzeciwianie się umocnieniu przez nią swej mocarstwowej pozycji w świecie;
· występowanie konfliktów zbrojnych w pobliżu granic państwa i jego sojuszników;
· tworzenie i zwiększanie sił zbrojnych w celu naruszenia istniejącego balansu sił na obszarach lądowych i morskich przylegających do Rosji;
· rozszerzanie sojuszy i bloków wojskowych kosztem bezpieczeństwa militarnego Federacji Rosyjskiej;
· dyslokacja obcych sił zbrojnych na obszarze WNP i państw zaprzyjaźnionych;
· tworzenie i zaopatrywanie grup zbrojnych na terytorium obcych państw w celu ich przerzutu na terytorium Rosji;
· ataki i prowokacje zbrojne na obiekty wojskowe Federacji Rosyjskiej na terenie państwa, na granicy, poza obszarem Rosji i na Oceanie Światowym, a także na obiekty i jednostki jej sojuszników;
· działania informacyjne szkodzące bezpieczeństwu militarnemu Rosji i jej sojuszników;
· dyskryminacja, ograniczenie praw, swobód i interesów obywateli Federacji Rosyjskiej zagranicą;
· terroryzm międzynarodowy.
Zapewnienie bezpieczeństwa militarnego Federacji jest najważniejszym kierunkiem działalności państwa. Według dokumentu dokonać tego można poprzez działania prewencyjne, polegające na likwidacji potencjalnych źródeł zagrożeń militarnych. Państwo rozpatrywało zapewnienie bezpieczeństwa w kontekście budowania demokratycznego państwa, partnerskiej współpracy międzynarodowej, budowania ogólnego i uniwersalnego systemu bezpieczeństwa w celu umocnienia pokoju na świecie.
Doktryna zaznacza, że posiadanie broni jądrowej jest niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa kraju jako sposób zastraszania potencjalnych agresorów. Rosja zastrzegła w dokumencie prawo na użycie broni jądrowej w odpowiedzi na atak na nią lub jej sojuszników za pomocą broni jądrowej lub innej broni masowego rażenia. Także w przypadku zmasowanego ataku sił konwencjonalnych w krytycznym dla państwa momencie.
Federacja nie użyje swojego arsenału nuklearnego przeciwko państwom nieposiadającym broni masowego rażenia, za wyjątkiem sytuacji, gdy zostanie zaatakowana przez takie państwo.
Za najważniejsze warunki zapewnienia bezpieczeństwa państwa doktryna uważała:
· scentralizowanie władzy wojskowej i utworzenie cywilnej kontroli nad armią;
· prognozowanie i analizowanie potencjalnych zagrożeń militarnych;
· posiadanie sił, środków i zasobów w stopniu wystarczającym do zapewnienia bezpieczeństwa;
· odpowiednie skorelowanie stopnia gotowości i przygotowań organów wojskowych z potrzebami bezpieczeństwa militarnego;
· nie szkodzenie bezpieczeństwu międzynarodowemu i bezpieczeństwu innych państw.
Rosja w doktrynie zobowiązała się używać swych sił zbrojnych wyłącznie w celu zapobiegnięcia i odparcia agresji, obronie integralności państwa, zapewnienia bezpieczeństwa militarnego Federacji Rosyjskiej i jej sojuszników zgodnie z umowami międzynarodowymi.
Z uwagi na małe prawdopodobieństwo wojny, za główne zagrożenie uważa się lokalne konflikty zbrojne, które mogą się przerodzić w wojnę regionalną. Zwierzchnikiem sił zbrojnych Federacji jest prezydent. Podstawowym organem zarządzania operatywnego Siłami Zbrojnym jest Sztab Generalny. Priorytetowe znaczenie Federacja Rosyjska nadaje rozwojowi wojskowej i technologicznej współpracy z państwami - stronami Umowy o zbiorowym bezpieczeństwie Wspólnoty Niepodległych Państw, mając na celu stworzenie jednolitego obszaru obrony i bezpieczeństwa kolektywnego.
