Poniedziałek, 24 stycznia
ZGROMADZENIE OGÓLNE: 60. rocznica wyzwolenia Auschwitz
Zgromadzenie odbyło trwającą łącznie pięć godzin specjalną sesję z okazji 60. rocznicy wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz - Birkenau. Jeszcze przed jej rozpoczęciem Kofi Annan i jego żona Nane podjęli na specjalnym spotkaniu ocalałe ofiary obozu, w tym laureata Pokojowej Nagrody Nobla Ellie'ego Wiesela.
Sama sesja rozpoczęła się minutą ciszy ku czci pomordowanych. Oto fragmenty przemówienia sekretarza generalnego:
"To przede wszystkim dzień pamiętania, nie tylko o ofiarach minionych horrorów, które świat zostawił samym sobie, ale także o potencjalnych ofiarach obecnych i przyszłych zbrodni. (...) Temu złu nie można pozwolić wydarzyć się ponownie. Musimy być wyczuleni, aby antysemityzm nie powrócił, i reagować przeciw wszelkim jego współczesnym formom." W tym miejscu Annan oddał hołd także wszystkim innym grupom pomordowanych, wśród których wymienił Romów, Słowian, jeńców radzieckich, niepełnosprawnych, świadków Jehowy i homoseksualistów.
"Ale tragedia Żydów była wyjątkowa" - mówił dalej - "cała cywilizacja, której wkład w kulturalne i intelektualne bogactwo Europy był większy niż by to wynikało z jej liczebności, została pozbawiona korzeni, zniszczona, spisana na straty". Annan przypomniał także świeższe przypadki ludobójstwa, w Kambodży, Rwandzie i byłej Jugosławii. Stwierdził, że świat powinien się wstydzić, iż pomimo doświadczeń holokaustu, nie zdołał zapobiec kolejnym tragediom. Odniósł się też do sytuacji w sudańskim regionie Darfur, pozostającej obecnie najpoważniejszym kryzysem humanitarnym świata.
Przewodniczący Zgromadzenia Ogólnego Jean Ping (Gabon) stwierdził, że sesja ta stanowi wyraz woli społeczności międzynarodowej, by na zawsze potępić tyranię i barbarzyństwo, niezależnie od miejsca, gdzie występują. Swoimi dramatycznymi wspomnieniami podzielił się z zebranymi były podsekretarz generalny ONZ Brian Urquhart, który jeszcze jako oficer armii brytyjskiej brał udział w wyzwalaniu obozu w Bergen-Belsen.
Ellie Wiesel nazwał Auschwitz "królestwem zła absolutnego". Wezwał także do osądzenia i ukarania tych, którzy współcześnie wspierają i biorą udział w "kulcie śmierci", w szczególności w samobójczych zamachach terrorystycznych. "Przeszłość jest w teraźniejszości, ale przyszłość jest w naszych rękach" - podsumował. Szef izraelskiej dyplomacji Silvan Shalom wyraził przekonanie, że nie jest jeszcze za późno na wypowiedzenie wojny nietolerancji etnicznej i religijnej. Z kolei szef niemieckiego MSZ Joschka Fischer uznał ONZ za organizację idealnie przygotowaną do zapobiegania kolejnym okrucieństwom.
Po zakończeniu sesji, Annan i Shalom otworzyli okolicznościową wystawę, zlokalizowaną w otwartej dla zwiedzających turystów części siedziby ONZ.
NEPAL: Wizyta UNHCHR-a
Louise Arbour (Kanada), wysoki komisarz ONZ ds. praw człowieka (UNHCHR), rozpoczęła trzydniową wizytę oficjalną w Nepalu. Gospodarze nie mogli liczyć na tradycyjne ciepłe słowa powitania - pani komisarz od razu przeszła do wytykania im masowych naruszeń praw człowieka, których dopuszczają się zarówno funkcjonariusze podlegli rządowi, jak i walczący z nimi maoistowscy rebelianci. Co gorsza, obrońcy tych praw sami często stają się ofiarami prześladowań.
BURUNDI: Zabójstwo gubernatora
Carolyn McAskie (Kanada), główny przedstawiciel ONZ w Burundi, surowo potępiła zabójstwo gubernatora prowincji Bubanza. Isaie Bigirimana został w niedzielę zastrzelony ok. 25 kilometrów od stolicy kraju, Budżumbury. Wraz z nim zginął jego ochroniarz. Rozmaite grupy rebeliantów przerzucają się odpowiedzialnością za ten mord, które sprawcy pozostają póki co nieznani.
Wtorek, 25 stycznia
RADA BEZPIECZEŃSTWA: Debata o Gruzji
Wniosek sekretarza generalnego o przedlużenie mandatu Misji Obserwacyjnej ONZ w Gruzji (UNOMIG - pisaliśmy o tym w poprzedniej Kronice) stał się przyczynkiem do debaty o sytuacji w tym kraju, a zwłaszcza kwestii abchaskiego separatyzmu, na forum Rady. Samą prośbę sekretarza Rada, zgodnie z przewidywaniami, przyjęła.
Najważniejszy, zwłaszcza dla samych Gruzinów, wniosek z toczącej się za zamkniętymi drzwiami dyskusji przedstawił w komunikacie dla prasy przewodniczący RB, Cesar Mayoral (Argentyna). Napisał tam, że członkowie Rady potwierdzają swoje uznanie dla suwerenności i integralności terytorialnej Gruzji, co oznacza, że nie wspierają żadnego z toczących ten kraj separatyzmów.
AFERA "ROPY ZA ŻYWNOŚĆ": Annan przesłuchany
Już po raz trzeci Kofi Annan zeznawał przed Międzynarodowym Komitetem Śledczym (IIC) badającym zarzuty korupcji w związku z zarządzeniem nieistniejącym już programem "Ropa za żywność" (pisaliśmy już o tej sprawie m.in. w Kronice nr 8/2004). Przesłuchanie trwało półtorej godziny i, jak zastrzegł rzecznik sekretarza, może nie być ostatnim.
IIC działa na mocy decyzji samego Annana, który chciał w ten sposób oczyścić atmosferę podejrzeń narosłą wokół rzekomych nieprawidłowości w programie. Przewodniczącym Komitetu jest Paul Volcker, były szef amerykańskiego Zarządu Rezerwy Federalnej.
DESA: Spada światowa płodność
Departament Spraw Gospodarczych i Społecznych Sekretariatu ONZ (DESA) opublikował "Światowy Raport o Płodności" za rok 2003. Czytamy tam, że znacznie opóźnia się moment założenia rodziny przez coraz większą liczbę mieszkańców zarówno krajów wysoko rozwiniętych, jak i rozwijających się.
Planowanie rodziny wspiera ze środków publicznych 89% państw członkowskich ONZ, z czego większość czyni to poprzez rządowe programy ułatwiania dostępu do środków antykoncepcyjnych. Inne wolą dotować zajmujące się tym organizacje pozarządowe. Średnia dzietność kobiet spadła w ciągu ostatnich 30 lat z 5.4 dziecka na kobietę do 2.9 dziecka.
KADRY: Piot zostaje
Belgijski lekarz Peter Piot został powołany przez Kofiego Annana na kolejną, czteroletnią kadencję na stonowisku dyrektora Połączonego Programu ONZ przeciw HIV/AIDS (UNAIDS).
Środa, 26 stycznia
IRAK: Wybory coraz bliżej
Najwyraźniej mieszane uczucia miał Kieran Predergast (Wielka Brytania), podsekretarz generaony ds. politycznych, który na konferencji prasowej w Nowym Jorku podsumował przygotowania do zaplanowanych na niedzielę, pierwszych od obalenia Saddama Husajna, wyborów w Iraku. Podkreślił, iż głosowanie to w żadnym razie nie jest celem w samym w sobie, a jedynie ważnym etapem na trudnej drodze przemian.
Zarówno Predergast, jak i indagowani przez dziennikarzy UN News Service (to coś jakby wewnętrzna agencja prasowa ONZ-u) przedstawiciele Organizacji na miejscu, podkreślali bardzo trudne warunki, w jakich odbędą się wybory, a także dawali do zrozumienia, że pzedwyborczy entuzjazm USA jest nieco na wyrost. Ostatecznie jednak wszyscy zgadzali się, że najważniejsze będzie to, jak zachowają się sami Irakijczycy. ONZ oczywiście namawia ich co sił, aby poszli do urn.
D.R. KONGO: Błękitne Hełmy likwidują obozy rebeliantów
Żołnierze Misji ONZ w D.R. Kongo (MONUC) zlikwidowali cztery obozy rebeliantów w mieście Bunia, stolicy prowincji Ituri na wschodzie kraju. Dwa z obozów należały do Unii Kongijskich Patriotów (UPC-L), zaś przynależności rebeliantów zamieszkujących dwa pozostałe nie udało się jak na razie ustalić.
Tego samego dnia z rąk sił MONUC zginął wysokiej rangi bojownik UPC-L. Gdy żołnierze usiłowali go zatrzymać, podejrzany i dwaj towarzyszący mu współpracownicy zaczęli strzelać. Żołnierze odpowiedzieli ogniem, w wyniku czego jeden z rebeliantów zmarł na miejscu, a dwaj pozostali zostali aresztowani.
UNICEF: Wielka darowizna Billa Gatesa i rządu Norwegii
750 milionów dolarów przekazała Fundacja Billa i Melindy Gates'ów na zarządzany przez UNICEF fundusz GAVI, z którego finansowane są programy masowych szczepień w 60 najsłabiej rozwiniętych państwach świata. Kolejne 290 milionów na ten sam cel wyłożył rząd Norwegii. Obie darowizny pozwolą funduszowi prowadzić działania przez co najmniej 10 najbliższych lat. Według szacunków UNICEF-u, co roku w krajach Trzeciego Świata 2 miliony osób umiera na choroby, na które istnieją już skuteczne szczepionki.
Bill Gates, założyciel i główny udziałowiec amerykańskiego koncernu informatycznego Microsoft, uznawany jest za najbogatszego człowieka na Ziemi, ale jednocześnie także za największego filantropa. Jego fundacja, nosząca imię także jego żony Melindy, finansuje szereg programów w krajach rozwijających się. Większość z nich związanych jest z kwestiami ochrony zdrowia.
Czwartek, 27 stycznia
RADA BEZPIECZEŃSTWA: Sfrustrowany Egeland
Dużo żalu i wyrzutów miał Jan Egeland (Norwegia), podsekretarz generalny ds. humanitarnych, wobec członków ONZ, a zwłaszcza Rady Bezpieczeństwa, przed którą wystąpił. Mówił dokładnie o tym, co podnoszą coraz głośniej krytycy ONZ - organizacja nie chce lub nie może dać sobie rady z wieloma palącymi problemami współczesnego świata. "Pamiętam, jak w lecie zeszłego roku siedziałem dokładnie w tej sali i prosiłem o pięć helikopterów, żebyśmy mogli uratować tysiące żyć w Darfurze. W końcu musieliśmy te helikoptery wynająć na zasadach komercyjnych, ponieważ żadne państwo członkowskie nie chciało nam ich udostępnić" - skarżył się Egeland. Z drugiej strony, kiedy wygłosił podobny apel zaraz po tsunami w Azji, po paru dniach miał już do dyspozycji kilka lotniskowców.
Zdecydowanie najbardziej zaniedbywanym przez społeczeność międzynarodową regionem jest Afryka. Egeland przypomniał, że np. w wyniku walk na terytorium Demokratycznej Republiki Kongo w ciągu ostatnich siedmiu lat zginęło 3,8 miliona osób, czyli mniej więcej dwanaście razy tyle, ile w ostatnim tsunami. Mimo to reakcje świata na wydarzenia w DRK była i jest nieporównywalnie mniejsza.
CEDAW: Osiem państw oskarżonych o seksistowskie prawodawstwo
Komitet ONZ ds. Eliminacji Dyskryminacji Kobiet (CEDAW) oskarżył osiem państw o dyskryminujące kobiety zapisy w ich prawodawstwie. Tym samym w pełni pozytywnej oceny nie uzyskał żaden z ośmiu krajów, których sprawozdaniami Komitet zajmował się na styczniowej sesji. Na liście potępionych znalazły się: Algieria, Chorwacja, Włochy, Gabon, Laos, Paragwaj, Samoa Zachodnie i Turcja.
CEDAW działa na mocy konwencji o likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet z 1979 roku (oficjalny tekst polski: Dz.U. 1982r. nr 10, poz. 71) oraz dodanego do niej protokołu fakultatowynego (Dz.U. 2004r. nr 248, poz. 2484). Do jego zadań należy rozpatrywanie okresowych raportów, które mają obowiązek przedstawiać państwo-strony, a także formułowanie ocen i zaleceń.
KOREA PÓŁNOCNA: Potrzeba 200 milionów na dożywianie
Światowy Program Wyżywienia (WFP) oszacował na 202 miliony dolarów koszty operacji pomocy najbardziej niedożywionym mieszkańcom Korei Północnej. Zdaniem kierownictwa Programu, skrajny głód cierpi w KRLD 6,5 miliona osób, co stanowi ok. 25% ludności kraju.
Korea Północna to kraj zniszczony dekadami powodzi przeplatających się z okresami suszy, a nade wszystko latami komunistycznej dyktatury. Gospodarka jest zrujnowana i nie może zapewnić obywatelom dostępu do najbardziej podstawowych artykułów. 2/3 mieszkańców żyje wyłącznie dzięki rządowemu programowi racjonowania żywności. Po ostatnich obniżkach, dzienna porcja dla jednej osoby to zaledwie 250 gramów jedzenia, co pozwala zaspokoić około połowy zapotrzebowania energetycznego ludzkiego organizmu.
Piątek, 28 stycznia
DARFUR: Annan potępia zbombardowanie wioski
Kofi Annan był "głęboko poruszony" wiadomością o zbombardowaniu przez sudańską armię wioski w północnej części regionu Darfur. W wyniku nalotu zginęło ok. 100 osób. O ataku poinformowali ONZ obserwatorzy Unii Afrykańskiej. Narody Zjednoczone natychmiast wycofały z tego terenu cały personel swoich misji humanitarnych.
Sekretarz generalny nazwał ten tragiczny incydent kolejnym w serii poważnych naruszeń obowiązującego zawieszenia broni. Wydarzenia te spowodowały śmierć wielu osób, tysiące innych uczyniły uchodźcami, a ponadto poważnie utrudniają pracę organizacjom niosącym pomoc cierpiącej ludności.
RADA BEZPIECZEŃSTWA: UNIFIL zostaje
Rada przedłużyła do końca lipcja mandat misji UNIFIL, stacjonującej na pograniczu libańsko-izraelskim. Więcej na ten temat pisaliśmy w poprzednim wydaniu Kroniki.
SAHARA ZACHODNIA: Brak postępów
Sekretarz generalny ONZ skierował do Rady Bezpieczeństwa raport opisujący aktualny stan konfliktu wokół Sahary Zachodniej. Obszar ten, nominalnie należący do Maroka, faktycznie pozostaje pod kontrolą Ludowego Ruchu Wyzwolenia Sagui el-Hamry i Rio del Oro, znanego szerzej jako Frente POLISARIO. Od trzynastu lat obowiązuje między nimi zawieszenie broni i trudno obecnie mówić o rozlewie krwi, jednak z drugiej strony nie widać też żadnych postępów na drodze do ostatecznego rozwiązania konfliktu. Póki co Annan zaapelował do Frente POLISARIO, aby zwolniło ponad 400 przetrzymywanych marokańskich żołnierzy, których Ruch uznaje za jeńców wojennych i traktuje zgodnie z konwencjami genewskimi, ale nie chce słyszeć o ich wypuszczeniu
KAZACHSTAN: Konferencja antyterrorystyczna
W stolicy Kazachstanu, Ałmatach, zakończyła się konferencja współorganizowana przez Komitet Antyterrorystyczny ONZ (CTC) oraz Wspólnotę Niepodległych Państw. Przez dwa dni przedstawiciele 50 państw dyskutowali o roli, jaką może odegrać w zwalczaniu terroryzmu współpraca międzynarodowa. W końcowym oświadczeniu delegaci zachęcają do przystąpienia do 12 istniejących obecnie umów wielostroonnych dotyczących tego problemu. Wzywają także do ścisłego przestrzegania traktatów dotyczących nierozprzestrzeniania broni masowego rażenia.
KADRY: Nowy rektor Uniwersytetu Pokoju
Julia Marton-Lefevre obejmie 1 maja funkcję rektora działającego pod auspicjami ONZ Uniwersytetu Pokoju w Kostaryce (UPEACE). Instytucja ta została powołana do życia decyzją Zgromadznia Ogólnego w roku 1980. Wykłada tam wielu byłych i obecnych urzędników ONZ, a także naukowcy i przedstawiciele organizacji pozarządowych. Obecnie na studiach magisterskich i doktoranckich kształcą się tam studenci z 37 krajów.
Kolejne wydanie Kroniki ukaże się w sobotę, 5 marca.