Czy w głównym nurcie północnoirlandzkiej polityki jest miejsce dla lojalizmu? Jeśli tak, która partia może być uznana za lojalistyczną i dlaczego? Aby odpowiedzieć na te pytania należy przeanalizować programy i manifesty dwóch głównych partii ulsterskich.

Lojalistą jest w kontekście Północnej Irlandii ten, kto jest lojalnym poddanym brytyjskiej królowej – jest lojalny wobec Korony. Lojalizm może się zatem wydawać po prostu synonimem unionizmu. W rzeczywistości nie są to pojęcia tożsame.

Termin unionizm określa ruch społeczno-polityczny funkcjonujący od co najmniej stu lat na terenie Irlandii i w mniejszym stopniu Wielkiej Brytanii. Unionistą jest ten, kto opowiada się za utrzymaniem związku (union) wszystkich części Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Ściślej mówiąc – związków politycznych i administracyjnych poszczególnych home nations z Królestwem, w domyśle – z Anglią, jako centrum Królestwa.

W ostatnich dniach znów zrobiło się w Polsce głośniej o Irlandii Północnej. W warunkach polskich mediów, mówienie ‘głośniej’ na ten temat oznacza krótki materiał filmowy w jednym wydaniu telewizyjnego dziennika komercyjnej stacji oraz kilka niezbyt eksponowanych notek prasowych w gazetach. W rodzimej świadomości konflikt w Północnej Irlandii albo wygasł albo jest wiązany tylko i wyłącznie z działalnością Irlandzkiej Armii Republikańskiej. Obie opinie są błędne. Konflikt trwa, bucha coraz gwałtowniejszym płomieniem, być może najgorętszym od lat poprzedzających.